TTSK – Trong thời tiết lạnh ẩm thất thường, các bệnh hô hấp ở trẻ em gia tăng, trong đó có bệnh hen. Hen là bệnh hô hấp thường gặp nhất ở trẻ em. Bệnh cần được kiểm soát kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.

♦ Thận suy do quan hệ tình dục quá nhiều?

♦ Dùng thuốc nhuộm da làm tăng nguy cơ ung thư

Yếu tố nguy cơ gây hen

Hen hoàn toàn không phải là bệnh lây lan, truyền nhiễm. Bệnh hen dễ gặp ở trẻ em. Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh hen cũng cao gấp đôi người lớn (10%  so với 5%). Thế nhưng trên thực tế, việc chẩn đoán hen ở trẻ em thường bị chậm trễ, nhất là ở trẻ dưới 2 tuổi. Điều này tất yếu đã hạn chế hiệu quả điều trị: trẻ thường xuyên bị lên cơn, phải nhập viện, thậm chí có thể tử vong.

Hen hoàn toàn không phải là bệnh lây lan, truyền nhiễm

Có nhiều yếu tố thuận lợi hoặc là căn nguyên chính gây bệnh hen có thể kể đến như:

+ Di truyền, yếu tố gia đình: Yếu tố di truyền trong bệnh hen rất lớn. Người bị hen có thể do di truyền, trong gia đình cũng có người mắc các bệnh dị ứng như mề đay, mẩn ngứa, dị ứng thời tiết, viêm mũi dị ứng theo mùa, đặc biệt là bố, mẹ hoặc cả hai có bệnh hen, thì tỷ lệ con cái mắc hen cũng cao.

+ Yếu tố cơ địa: Nhiều trường hợp trẻ bị bệnh hen là do cơ địa. Có khoảng từ 30-60% trẻ em bị chàm sữa sau này có thể bị hen suyễn. Các trẻ đã bị viêm mũi dị ứng, viêm phế quản co thắt, thể tạng tăng tiết dịch cũng nhiều khả năng bị mắc bệnh hen.

+ Tiếp xúc với dị nguyên: Các dị nguyên như bụi, lông chó, mèo, phấn hoa, khói bếp, khói thuốc, thời tiết thay đổi thất thường, lạnh (mùa lạnh thường hay tái phát bệnh hen ở người bệnh hen mạn tính). Việc dùng một số thuốc chữa bệnh (Đông y, Tây y) cũng có những tác dụng phụ gây kích phát cơn hen. Các vi sinh vật có trong không khí (vi khuẩn, virut, nấm mốc). Hiện nay, người ta cũng đề cập nhiều đến vai trò của nấm mốc, cũng có thể là một trong các yếu tố nguy cơ gây hen hoặc làm tái phát bệnh hen.

+ Sử dụng thực phẩm: Một số loại thực phẩm cũng được nhắc đến trong nguy cơ gây hen suyễn tái phát như: tôm, cua ốc, ếch…

Phát hiện bệnh thế nào?

+ Để biết được trẻ mắc bệnh hen, chẩn đoán thường dễ dàng khi trẻ đang lên cơn: trẻ ho, có cảm giác nặng ngực, thở khò khè, khó thở (thở nhanh, thở co kéo lồng ngực, co kéo cơ vùng cổ, cánh mũi phập phồng,…). Tuy nhiên, không phải lúc nào việc chẩn đoán cũng dễ dàng.

+ Cần nghi ngờ trẻ mắc bệnh hen khi trẻ bị ho tái đi tái lại nhiều lần (đặc biệt là ho về đêm), khò khè, khó thở xuất hiện hay nặng hơn khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố khởi phát (khi thay đổi thời tiết, khi trẻ gắng sức, hay khi ăn “trúng” một thức ăn nào đó,…). Nếu như khò khè, khó thở là những gợi ý khá điển hình, thì triệu chứng ho tái đi tái lại là triệu chứng khá đặc biệt nhưng lại thường bị bỏ sót, vì mọi người nghĩ trẻ dễ bị ho hắng thoáng qua… Ở trẻ dưới 2 tuổi, cần nghĩ đến hen khi trẻ bị khò khè tái phát liên tục 3 lần, ngay cả khi trong gia đình không có ai bị hen, dị ứng. Thật ra, có khi trẻ mắc bệnh hen chỉ biểu hiện bằng những cơn ho về đêm (lắm khi nhiều đến mức làm trẻ không thể ngủ được) mà không hề có triệu chứng gợi ý nào khác và ban ngày trẻ lại hoàn toàn bình thường. Một số nhà chuyên môn thường gọi đây là “hen dạng ho” – một thể khá đặc biệt của bệnh và thường bị bỏ sót.

Hen ở trẻ em khi lớn lên có hết bệnh không?

Phần lớn trẻ em mắc hen sẽ không còn triệu chứng khi trưởng thành. Theo diễn biến tự nhiên thì khoảng 2/3 số trẻ em bị hen sẽ không còn hen khi đến tuổi 20, còn 1/3 trẻ em hen vẫn còn triệu chứng.

Sự thay đổi này có thể do sự thay đổi hormon đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến đường thở, đáp ứng viêm và co thắt cơ trơn phế quản.

Phần lớn trẻ em mắc hen sẽ không còn triệu chứng khi trưởng thành

Các yếu tố nguy cơ nào làm bệnh hen kéo dài từ nhỏ tới lớn?

– Giới nữ

– Xuất hiện triệu chứng hen ở 3 năm đầu, đặc biệt ở nhũ nhi

– Xuất hiện trên 10 đợt hen cấp

– PEF thấp kéo dài

– Bố mẹ bị hen

– Thường xuyên tiếp xúc với dị nguyên

Những yếu tố nguy cơ làm cơn hen tồn tại dai dẳng

– Hen nặng

– Không còn hồi phục

– Xuất hiện sau tuổi 40

– Tiếp tục tiếp xúc với dị nguyên.

Hen không được chẩn đoán đúng hoặc nhầm có nguy hiểm không?

Nếu người bệnh hen không được chẩn đoán đúng bệnh hen sẽ dẫn đến không được điều trị và bệnh không được kiểm soát làm cho bệnh nặng thêm và kéo dài, ảnh hưởng tới sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ nhỏ.

Nếu hen bị chẩn đoán nhầm sẽ dẫn đến điều trị sai và dùng thuốc không đúng bệnh, gây hại cho người bệnh, lãng phí tiền của, thời gian của gia đình. Ngoài ra còn làm thay đổi thói quen cách sống cũng như những rối loạn về tâm lý.

Bệnh hen ở trẻ cần được chuẩn đoán sớm

Làm gì để thay đổi tình trạng hen ở trẻ em?

Nếu trẻ mắc hen, gia đình cần cho trẻ được điều trị can thiệp sớm để thay đổi tình trạng hen ở trẻ em.

– Điều trị với ICS có thể ngăn ngừa được sự biến đổi đường thở, ngăn ngừa sự giảm chức năng phổi và kiểm soát được hen.

– Can thiệp sớm về môi trường sẽ rất hữu ích với trẻ em có nguy cơ mắc hen.

Các biện pháp làm giảm nguy cơ hen kéo dài từ nhỏ tới lớn gồm:

– Điều trị tốt bệnh hen

– Hít corticoid sớm để điều trị hen

– Thay đổi môi trường sống

– Giảm tiếp xúc dị nguyên ngay thời kỳ còn trong bào thai và 2 năm đầu đời.

Cho con bú kéo dài không chỉ tốt cho bé mà còn có lợi cho mẹ

Lời khuyên của thầy thuốc

+ Cần nhận biết sớm các dấu hiệu cho biết một cơn hen đang đến: ho, khò khè, nặng ngực, khó thở, thức giấc về đêm. Trong trường hợp này nếu đã được thầy thuốc hướng dẫn, cần cho trẻ dùng thuốc cắt cơn tác dụng nhanh (dưới dạng hít hay xông). Cho trẻ nghỉ ngơi trong 1 giờ.

+ Thông thường việc điều trị hen cho trẻ thường được thực hiện tại nhà, dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên khi việc dùng thuốc ít tác dụng hoặc trẻ mắc thêm chứng bệnh nào đó khiến cơn hen năng hơn thì cần đưa trẻ đi cấp cứu trong những trường hợp sau: Khi trẻ liên tục có cơn hen cấp, gây khó thở nặng nề. Trẻ đã dùng thuốc cắt cơn mà không có tác dụng hoặc chỉ có tác dụng ngắn, trẻ vẫn còn khó thở, nói năng khó nhọc. Trẻ phải ngồi thở, co kéo vùng xung quanh xương sườn và cổ khi thở, cánh mũi phập phồng, tím tái môi hay đầu ngón tay – đây là dấu hiệu rất nguy kịch.

Ngân Hà (Theo Health)

Thận suy do quan hệ tình dục quá nhiều?

Dùng thuốc nhuộm da làm tăng nguy cơ ung thư