TTSK – Tìm hiểu 4 giai đoạn gan nhiễm mỡ, dấu hiệu nhận biết, phương pháp chẩn đoán và 5 giải pháp phòng ngừa hiệu quả giúp gan luôn khỏe mạnh.

Gan nhiễm mỡ có 4 giai đoạn từ nhẹ đến nặng. Việc giảm cân, điều chỉnh ăn uống, duy trì vận động và kiểm soát bệnh nền là những giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ lá gan khỏe mạnh và phòng ngừa xơ gan.

Gan là “nhà máy chuyển hóa” lớn nhất trong cơ thể, chịu trách nhiệm xử lý chất béo, đường và độc tố. Thế nhưng, do thói quen ăn uống nhiều dầu mỡ, ít vận động và lạm dụng rượu bia, ngày càng nhiều người Việt — kể cả người trẻ — đang mắc gan nhiễm mỡ.

Điều đáng lo là căn bệnh này tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn mà hầu như không có triệu chứng rõ ràng, cho đến khi gan tổn thương nặng hoặc xơ hóa. Nhận biết sớm và thay đổi lối sống kịp thời là “chìa khóa vàng” giúp phòng ngừa hiệu quả và ngăn biến chứng nguy hiểm như xơ gan hay ung thư gan.

Gan nhiễm mỡ là gì?

Gan nhiễm mỡ (Fatty Liver Disease) là tình trạng mỡ tích tụ quá 5% trọng lượng gan, khiến chức năng gan bị ảnh hưởng. Bệnh được chia thành hai nhóm chính:

• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD / MASLD) – phổ biến nhất.

• Gan nhiễm mỡ do rượu (ALD) – thường gặp ở người uống bia rượu nhiều.

Dù nguyên nhân khác nhau, cả hai đều có thể tiến triển nặng dần nếu không được kiểm soát.

4 giai đoạn gan nhiễm mỡ – Hiểu để phòng tránh

Giai đoạn 1: Gan nhiễm mỡ đơn thuần

Đây là giai đoạn sớm, khi các giọt mỡ bắt đầu tích tụ trong tế bào gan.
🔹 Triệu chứng: hầu như không rõ ràng; đôi khi chỉ là mệt nhẹ, ăn kém.
🔹 Khả năng phục hồi: hoàn toàn nếu phát hiện sớm và điều chỉnh lối sống.

Giai đoạn 2: Viêm gan nhiễm mỡ (MASH/NASH)

Khi lượng mỡ dư thừa gây viêm và tổn thương tế bào gan.
🔹 Triệu chứng: men gan tăng, có thể đau tức hạ sườn phải.
🔹 Nguy cơ: bắt đầu hình thành mô sẹo, có thể chuyển sang xơ hóa nếu không điều trị.

Giai đoạn 3: Xơ hóa gan (F1 – F3)

Mô sẹo xuất hiện và lan rộng; gan dần mất khả năng phục hồi hoàn toàn.
🔹 Dấu hiệu: mệt mỏi kéo dài, chán ăn, bụng trướng nhẹ.
🔹 Chẩn đoán: siêu âm đàn hồi (FibroScan) hoặc sinh thiết gan.

Giai đoạn 4: Xơ gan (F4)

Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất, gan bị tổn thương vĩnh viễn.
🔹 Triệu chứng: vàng da, phù chân, bụng to, dễ chảy máu, sụt cân nhanh.
🔹 Nguy cơ: cao bị ung thư gan nguyên phát hoặc suy gan.

Cách phát hiện sớm gan nhiễm mỡ

• Siêu âm gan: phát hiện sớm tình trạng nhiễm mỡ.

• FibroScan: đo độ cứng gan và mức độ mỡ tích tụ.

• Xét nghiệm máu: kiểm tra men gan (AST, ALT), mỡ máu, đường huyết.

• Sinh thiết gan: được chỉ định khi nghi ngờ viêm hoặc xơ hóa nặng.

Việc tầm soát định kỳ mỗi 6–12 tháng giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn có thể đảo ngược được.

Nguyên nhân phổ biến gây gan nhiễm mỡ

1- Béo phì, thừa cân.

2- Tiểu đường type 2 hoặc kháng insulin.

3- Mỡ máu cao, huyết áp cao.

4- Uống nhiều rượu, bia.

5- Chế độ ăn giàu tinh bột tinh luyện, đồ chiên rán, thức ăn nhanh.

6- Lười vận động, ngồi lâu.

Giải pháp phòng ngừa và cải thiện gan nhiễm mỡ hiệu quả

1. Giảm cân lành mạnh – Mục tiêu vàng

Giảm 5–10% trọng lượng cơ thể giúp giảm đáng kể lượng mỡ trong gan và cải thiện men gan.
👉 Nên giảm cân từ từ, 0.5–1kg/tuần để tránh sốc chuyển hóa.

2. Ăn uống khoa học

• Tăng rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt.

• Hạn chế thực phẩm chiên rán, nước ngọt, đồ ăn nhanh.

• Bổ sung cá hồi, dầu ôliu, quả bơ, các loại hạt để cải thiện chuyển hóa mỡ.

• Uống đủ nước (2–2.5 lít/ngày), hạn chế tối đa rượu bia.

3. Duy trì vận động

• Ít nhất 150 phút/tuần bài tập thể dục vừa phải như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội.

• Kết hợp thêm tập tạ nhẹ để tăng khối cơ, giảm mỡ nội tạng.

4. Kiểm soát bệnh nền

Người bị tiểu đường, mỡ máu cao, tăng huyết áp cần dùng thuốc theo hướng dẫn bác sĩ và kiểm tra định kỳ.

5. Theo dõi định kỳ

Khám sức khỏe 6–12 tháng/lần, kiểm tra men gan, siêu âm hoặc đo FibroScan để theo dõi tiến triển bệnh.

Khi nào cần đi khám ngay?

• Men gan tăng kéo dài, mệt mỏi không rõ nguyên nhân.

• Đau tức vùng gan, vàng da, nước tiểu sẫm.

• Tiền sử uống rượu hoặc béo phì lâu năm.

Phát hiện sớm là yếu tố quyết định trong việc ngăn ngừa xơ gan và ung thư gan.

Gan nhiễm mỡ không còn là “bệnh của người lớn tuổi” — mà đang trẻ hóa và âm thầm tiến triển trong cộng đồng hiện nay. Hiểu rõ các giai đoạn gan nhiễm mỡ, duy trì chế độ sống lành mạnh, và kiểm tra định kỳ là cách tốt nhất để bảo vệ lá gan — và chính sức khỏe của bạn.

Maika (Theo MSD Manuals)