TTSK – Ung thư phổi không chỉ xuất hiện ở người hút thuốc. Khói dầu mỡ, khói thuốc lá thụ động, di truyền và ô nhiễm không khí có thể biến phổi khỏe mạnh thành mục tiêu. Tìm hiểu ngay để phòng ngừa hiệu quả!

Ung thư phổi – Không chỉ dành cho người hút thuốc

Trong suy nghĩ của nhiều người, ung thư phổi đồng nghĩa với thói quen hút thuốc. Tuy nhiên, các số liệu y tế gần đây cho thấy một thực tế “sốc”: ngày càng có nhiều bệnh nhân ung thư phổi chưa từng hút thuốc một lần trong đời.

Đặc biệt, tại châu Á – nơi tỷ lệ hút thuốc ở phụ nữ thấp – số ca ung thư phổi ở nhóm này lại đang tăng nhanh. Vậy đâu là nguyên nhân khiến căn bệnh chết người này vẫn “ghé thăm” những người hoàn toàn không hút thuốc?

Nguyên nhân ẩn sau ung thư phổi ở người không hút thuốc

1. Khói dầu mỡ trong bếp – “sát thủ vô hình” của phụ nữ

• Khi dầu ăn được đun nóng quá lâu, đặc biệt trong các món chiên rán, các phân tử dầu sẽ phân hủy và sinh ra nhiều chất độc hại như benzopyrene, aldehyde hay PAHs – vốn được xếp vào nhóm gây ung thư.

• Nếu bếp thiếu thông gió, khói dầu mỡ tích tụ sẽ dễ dàng xâm nhập vào phổi, gây viêm nhiễm mạn tính và dần dần hình thành tế bào ác tính.

• Đây là lý do giải thích vì sao ở nhiều phụ nữ châu Á – những người không hút thuốc – nhưng nấu nướng thường xuyên, lại có tỷ lệ mắc ung thư phổi đáng báo động.

2. Khói thuốc lá thụ động – Nguy hiểm không kém người trực tiếp hút

• Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người thường xuyên hít phải khói thuốc lá có nguy cơ ung thư phổi cao hơn người bình thường từ 20 – 30%.

• Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó ít nhất 70 loại đã được chứng minh là chất gây ung thư.

• Nguy hiểm hơn, khói thuốc còn bám vào quần áo, đồ dùng, trở thành nguồn độc “kéo dài” ngay cả khi người hút đã dập tắt điếu thuốc.

3. Ô nhiễm không khí và môi trường sống

• Khói xe, bụi mịn PM2.5, khí thải công nghiệp… đều có thể thâm nhập vào phổi, gây tổn thương và biến đổi tế bào.

• Những người sống trong đô thị đông đúc, khu công nghiệp hoặc gần quốc lộ thường có tỷ lệ mắc ung thư phổi cao hơn so với khu vực nông thôn trong lành.

4. Nghề nghiệp tiếp xúc với hóa chất và bụi độc hại

• Những người làm việc trong ngành khai khoáng, xây dựng, hóa chất, luyện kim… thường xuyên tiếp xúc với amiăng, bụi silic, khí radon, hóa chất hữu cơ.

• Nếu không được trang bị thiết bị bảo hộ đầy đủ, nguy cơ mắc ung thư phổi sẽ cao gấp nhiều lần so với dân số chung.

5. Di truyền và tiền sử bệnh lý

• Một số người mang gen đặc biệt khiến khả năng tự sửa chữa DNA của cơ thể yếu hơn. Khi tiếp xúc với các yếu tố gây hại, họ dễ mắc ung thư hơn.

• Ngoài ra, người từng bị lao phổi, viêm phế quản mạn tính hay tổn thương phổi khác cũng có nguy cơ phát triển ung thư phổi cao hơn do mô phổi đã suy yếu.

Làm gì để phòng ngừa ung thư phổi nếu bạn không hút thuốc?

🟢 Thay đổi thói quen trong bếp

• Sử dụng máy hút mùi công suất lớn, bật trước khi nấu và duy trì sau khi tắt bếp vài phút.

• Giảm bớt các món chiên rán, ưu tiên hấp, luộc, hầm để hạn chế khói dầu.

• Tuyệt đối không tái sử dụng dầu ăn đã chiên nhiều lần.

🟢 Bảo vệ khỏi khói thuốc thụ động

• Yêu cầu không hút thuốc trong không gian kín.

• Sử dụng máy lọc không khí nếu sống chung với người hút thuốc.

• Tăng cường thông gió tại nơi làm việc và sinh hoạt.

🟢 Giảm phơi nhiễm ô nhiễm môi trường

• Hạn chế ra ngoài khi chỉ số AQI ở mức xấu.

• Đeo khẩu trang đạt chuẩn N95 khi phải di chuyển trong môi trường ô nhiễm.

• Đầu tư máy lọc không khí cho gia đình nếu sống tại thành phố lớn.

🟢 An toàn trong lao động

• Luôn tuân thủ quy định bảo hộ khi làm việc trong môi trường có hóa chất, bụi độc.

• Khám sức khỏe định kỳ theo khuyến cáo của cơ quan y tế hoặc công ty.

🟢 Duy trì lối sống khoa học

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin A, C, E giúp bảo vệ tế bào.

• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức đề kháng cho phổi.

• Hạn chế bia rượu, thức khuya, stress – những yếu tố khiến hệ miễn dịch suy yếu.

Tầm soát định kỳ – Chìa khóa phát hiện sớm

Ung thư phổi thường phát triển âm thầm, triệu chứng giai đoạn đầu rất mờ nhạt (ho nhẹ, mệt mỏi, khó thở thoáng qua). Đa số bệnh nhân chỉ phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, điều trị khó khăn.

Các chuyên gia khuyến cáo: người trên 40 tuổi, đặc biệt có yếu tố nguy cơ (tiếp xúc khói dầu, khói thuốc, môi trường độc hại) nên thực hiện tầm soát bằng chụp CT liều thấp định kỳ.

Nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ sống trên 5 năm của bệnh nhân ung thư phổi có thể lên đến 90% – cao gấp nhiều lần so với phát hiện muộn.

Không hút thuốc không đồng nghĩa với an toàn tuyệt đối trước ung thư phổi. Khói dầu mỡ, khói thuốc thụ động, môi trường ô nhiễm, nghề nghiệp độc hại và yếu tố di truyền đều là “sát thủ ẩn mặt” đang từng ngày tấn công lá phổi.

👉 Hãy chủ động thay đổi lối sống, cải thiện môi trường sống và tầm soát sức khỏe định kỳ. Bởi khi nói đến ung thư phổi, phát hiện sớm chính là sự khác biệt giữa sự sống và cái chết.

Maika (TH)